مدیر توسعه صنایع دریایی ایدرو :

ساخت شناورهای بالای ۷۵هزار تن در دستور کار دولت

سازمان گسترش و نوسازی صنایع (ایدرو) به‌عنوان راهبر پروژه‌های بزرگ شناخته می‌شود و ماموریت دارد که در تبدیل ایران به قطب صنعتی و نوآوری (در صنایع هدف) منطقه، معین دولت و حامی بخش خصوصی باشد.

به گزارش ایدرونیوز ، این سازمان از صنایع نوین، حمل‌ونقل (دریایی، خودرو و ریلی) و نیز صنایع نفت، گاز و پتروشیمی حمایت می‌کند.
مدیریت توسعه صنایع دریایی یکی از بخش‌های پویای این سازمان است که توانسته در سال‌های اخیر و در شرایطی که صنایع دریایی ایران و حتی جهان روزگار پر رکودی را سپری می‌کنند، به فعالان این عرصه کمک کند، تا جایی که امروز امیدهای جدیدی برای توسعه صنایع دریایی ایران ایجاد شده است. از آن‌جایی که توسعه صنایع دریایی تاثیر عمیقی بر اقتصاد ایران- به‌عنوان یک کشور دریایی- می‌گذارد، گسترش صنعت سلسله گزارش‌هایی از آخرین تحولات این صنعت ارائه می‌کند. در جریان پیگیری این تحولات، این‌بار گسترش صنعت در گفت‌وگویی اختصاصی با سعید جعفری کرهرودی، مدیر توسعه صنایع دریایی ایدرو، دستاوردهای بازوی اجرایی وزارت صنعت، معدن و تجارت (ایدرو) را بررسی می‌کند که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
ایدرو مدیریتی را به توسعه صنایع دریایی اختصاص داده است. چه وظایف و ماموریت‌هایی به این مدیریت واگذار شده است؟
اجازه دهید تا مقدمه‌ای از فعالیت‌های پیشین این مدیریت بگویم. پیش‌تر نام این مدیریت، مدیریت صنایع دریایی ماشین‌سازی و ساخت تجهیزات بود. به مرور شرکت‌ها به‌منظور خصوصی‌سازی به بخش غیردولتی واگذار شدند. شرکت‌های ماشین‌سازی تبریز، ماشین‌سازی اراک و… به مرور به بخش‌های غیردولتی واگذار شدند و به این ترتیب این مدیریت بر صنایع دریایی متمرکز شد. امروز چند شرکت صنایع دریایی ایدرو نیز به فروش رفته است. ایدرو امروز سهامدار ۱۰۰درصدی بزرگترین شرکت کشتی‌سازی کشور است اما نسبت به تمام صنایع دریایی کشور مسئول است. وظیفه ما در مدیریت توسعه صنایع دریایی از بخش مدیریت شرکت مجزاست. وظیفه اصلی ما توسعه صنعت دریایی در تمام کشور است. از این‌رو برنامه توسعه صنایع دریایی را تدوین کرده است. با این حال هنوز در صنایع دیگری هم فعالیت می‌کنیم. به‌عنوان نمونه ایدرو مسئولیت شرکت لوله‌گستر اسفراین را به عهده دارد. این شرکت در حوزه صنایع فولاد، فولادهای آلیاژی و ساخت لوله‌های بدون درز برای مصارف درون چاهی فعال است که به‌نوبه‌خود، حوزه ویژه‌ای را پوشش می‌دهند. به عبارت دیگر مشابهی در این سطح از تنوع در کشور ندارند. البته ممکن است شرکتی لوله‌های بدون درز تولید کند اما به اندازه محصولات شرکت لوله‌گستراسفراین، برای مصارف درون چاهی مناسب نیست. مجتمع صنعتی اسفراین هم به‌طور تقریبی تمامی آلیاژهای فولادی موردنیاز صنایع را تولید می‌کند و امروز در صدد است تا آلیاژهای مقاوم در برابر خوردگی را برای لوله‌های سی. آر. ای تولید کند که این آلیاژها، پایه فولادی به شمار نمی‌آیند. چراکه درصد فولاد آنها کمتر از ۵۰‌ است و بخش عمده آن، مواد غیرفولادی مانند کروم و نیکل هستند.
ایدرو در زمینه توسعه صنایع دریایی چه پروژه‌های دیگری را دنبال می‌کند؟
در حوزه توسعه صنایع دریایی، ایدرو شرکت ایزوایکو را دارد که به‌طور ۱۰۰درصد متعلق به ایدرو است. در این حوزه با توجه به اینکه خود ایدرو در برخی از فازهای پارس جنوبی رهبر کنسرسیوم بوده، بر ساخت داخلی تمرکز کرده و توانسته بخش عمده‌ای از ساخت تجهیزات موردنیاز صنعت نفت را به سوی داخل کشور سوق دهد. این کار باعث شده بخش عمده‌ای از سکوهای بهره‌برداری از چاه‌های گاز پارس جنوبی در داخل کشور تولید شود و خود ایزوایکو هم در این زمینه تولیدات زیادی داشته است. این دستاورد با کمک ایدرو توفیق یافته است. دو حوض خشک در ایران ساخته شده است که مشابه آن را در کشور نداشتیم. خیلی از کشورها این زیرساخت را ندارند اما ما توانسته‌ایم این حوض‌های خشک را ایجاد کنیم. یکی از این حوض‌های خشک ۴۷۵ متر طول و ۸۰ متر عرض و ۵/۱۴ متر عمق دارد و حوض کوچک ۳۷۵ متر طول و با همان عرض و عمق است. این حوض‌ها ساخته شده و آماده بهره‌برداری است. جرثقیل‌های آن موجود و زیرساخت‌های تامین انرژی آن ایجاد شده است.
کاربرد حوض‌های خشک در چیست؟
این حوض‌ها برای تعمیر و ساخت شناورهای بزرگ به کار می‌رود. شناورهای بزرگ بیش از ۷۵هزار تن توان باربری دارند. این شناورها هم ابعاد بزرگتری از شناورهای متوسط و کوچک و هم نیاز به امکانات بیشتری دارند. ما هنوز کارگاه‌های ساخت و تعمیرمان کامل نیست که با کمک یک شرکت مجرب می‌توانیم هرچه سریع‌تر آنها را به بهره‌برداری برسانیم. قرار دادی که ما با شرکت دوو داریم برای بهره‌برداری از این حوض‌های خشک است.
اشاره کردید که فعالیت‌های مدیریت توسعه صنایع دریایی ایدرو تنها به شرکت‌های ایدرو باز نمی‌گردد. در این‌باره توضیح بیشتری دهید.
ماموریت مدیریت توسعه صنایع دریایی ایدرو درباره کل صنایع دریایی برای تمام کشور است. تدوین برنامه راهبردی ۱۰ساله نیز با توجه به نیازهای کل کشور ارائه شد و تنها به فعالیت‌هایی که ایدرو سهامدار آن است، محدود نمی‌شود. ما ایدرو را نه یک سهامدار، بلکه بازوی اجرایی وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌دانیم. در این راستا برنامه راهبردی صنایع دریایی افق ۱۴۰۴ از سوی ایدرو تدوین شده است. در این برنامه تلاش شده توان فعلی و نیاز آینده کشور ارزیابی شود. پیش‌بینی کرده‌ایم چه زیرساخت‌هایی موردنیاز کشور است و در چه حوزه‌هایی می‌توانیم توسعه ایجاد کنیم.
حدود دو سال پیش مطالعاتی را آغاز کردیم تا بدانیم برای توسعه صنعت دریایی چه کاری می‌توان انجام داد. در این راستا از مشاوران مختلفی استفاده کردیم و نظر عمده خبرگان این صنعت را جویا شدیم و توانستیم با تمرکز بر موضوع کشتی‌سازی، برنامه توسعه ۱۰ساله صنعت دریایی را استخراج کنیم و این برنامه اکنون به تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت رسیده است. برنامه راهبردی صنایع دریایی افق ۱۴۰۴ با ارزیابی روند توسعه آینده، بازار آینده و اهدف کمی تدوین شده است. آگاهی از جزییات این برنامه برای صنعتگران داخلی سودمند است و به توصیه وزیر صنعت، معدن و تجارت، نسخه انگلیسی آن در اختیار سرمایه‌گذاران خارجی قرار خواهد گرفت تا آنها نیز برای سرمایه‌گذاری و همکاری در این عرصه به اطلاعات موردنیازشان دست یابند.
پیش‌تر برنامه راهبردی صنعت با صرف هزینه‌های کلان تدوین شده بود. ضرورت تدوین یک برنامه جدید آن‌هم پس از ارائه برنامه راهبردی صنعت چه بود؟ آیا برنامه راهبردی صنایع دریایی افق ۱۴۰۴ مغایرتی با برنامه راهبردی صنعت دارد؟
این برنامه با توجه به برنامه‌های بالادستی ابلاغ شده تدوین شده است. پیش از این ایدرو چندین برنامه با مشورت مشاوران مختلف تهیه کرده بود. سازمان مدیریت صنعتی نیز برنامه وزین و سنگینی تهیه کرده بودند اما هرگز به مرحله اجرا نرسید. به عبارتی دیگر بر موضوع حوزه دریایی، تا این اندازه متمرکز کار نشده بود. با تاکیدی که مهندس نعمت‌زاده بر صنایع دریایی داشتند و به این نتیجه رسیده بودند که یکی از پیشرانه‌های پیشرفت در دولت یازدهم حوزه دریاست و با توجه به تاکیداتی که رهبر معظم انقلاب بر حوزه دریا داشتند، قرار شد برنامه‌ای با قابلیت اجرایی تدوین کنیم. از همه افرادی که در این عرصه ذی‌نفع هستند دعوت کردیم برای تدوین این برنامه همکاری کنند و برخی از آنها به دعوت ما در این جلسات شرکت کردند. نمایندگانی از حوزه‌های کشتیران‌ها، کشتی‌سازان، انجمن‌های صنفی، انجمن‌های مهندسی، حوزه‌های رده‌بندی، حوزه‌های قانون‌گذاری و… در این جلسات شرکت داشتند و این جلسات در فواصل مختلف برگزار شده و در نهایت جمع‌آوری اطلاعات و تدوین این برنامه حدود دو سال (از ۹۴ تا ۹۵) به طول انجامید. در بخشی از حوزه‌ها ممکن است ضرورتی به توسعه وجود نداشته و توجیه اقتصادی نیز نداشته باشد. به‌عنوان نمونه، درحال‌حاضر ساخت موتورهای سنگین اقتصادی نیست چراکه ما زیرساخت‌ها و بازار آن را نداریم. این محصول در دنیا تنها در چند تولیدکننده موتورهای سنگین وجود دارد و بیشتر کشورها به این صنعت وارد نشده‌اند. با این حال نمی‌توانیم بنا را بر این بگذاریم که بزرگ بودن بازار، فرصت مطرح شدن در سطح بین‌المللی را ایجاد می‌کند. با این وجود، زیرساخت‌های بسیاری از اقلام مصرفی شناورها در ایران و امکان توسعه صنایع بهره‌ور وجود دارد. برای همین در این برنامه پیش‌بینی کرده‌ایم که روی چه صنایعی تمرکز کنیم و با برنامه‌های تشویقی و تا حدودی حمایتی به نقطه‌ای برسیم که فروش داخلی و حتی صادرات داشته باشیم.
شناورهای ما استانداردهای لازم را دارند؟
صنایع دریایی نسبت به سایر صنایع دارای ویژگی‌های خاصی است که براساس آن هیچ‌کس نمی‌تواند غیراستاندارد کار کند. هر پیچ و مهره‌ای که در شناورها استفاده می‌شود، باید شناسنامه داشته باشد و یک موسسه رده‌بندی آن را تایید کند. موسسات رده‌بندی هم تمام روند تولید این قطعه را بررسی می‌کند. این روند تولید باید استاندارد باشد. نمی‌توان گفت هر چیزی که در داخل تولید می‌شود، قابلیت استفاده روی شناور را دارد. با ضریب‌های اطمینانی که در حوزه دریا وجود دارد این قطعه‌ها بررسی شوند و بعد تاییدیه صادر شود.
صنایع دریایی ایران در مقایسه با جهان چه شرایطی را می‌گذراند؟
به علت مسائل سیاسی بین‌المللی، صنایع دریایی ایران از فناوری‌های روز، دور ماند و روزآمد نشد. از سوی دیگر، صنعت دریایی دنیا امروز دچار رکود شده و در ۳ سال اخیر شیب نزولی داشته است. در این سال‌ها بخش عمده‌ای از شرکت‌های کشتی‌سازی در دنیا یا منحل یا با هم ادغام شده‌اند که بخش عمده‌ای از صنایع دریایی چین، اروپا و کره با این مشکل روبه‌رو شده‌اند. در کره ۳شرکت بزرگ کشتی‌سازی که عمده صنایع دریایی این کشور را تشکیل داده‌اند، ورشکست شده‌اند و دولت آنها را اداره می‌کند. این امر به‌دلیل اشباع بازار است. به این معنا که مشتری چندانی برای فعالان صنایع دریایی باقی نمانده است. با این حال، صنایع دریایی ایران که تا امروز در تحریم بوده است، حرکتی را آغاز کرده که به خروج از رکود می‌انجامد. ایران دوران رکود را پشت‌سر گذاشته است و حالا نیاز به بازسازی دارد. بنابراین بازار داخلی به این صنعت نیاز دارد و این امر درنهایت به سفارش‌های جدید و خروج از رکود منجر می‌شود. کشتیرانی ما نیاز به بازسازی و تعمیر دارد و از این جهت ما می‌توانیم با اتکا به بازار داخل پیشرفت کنیم اما بدون برنامه‌ریزی و مطالعه این کار ممکن نیست.
به شرایط شرکت‌های کره‌ای اشاره کردید. این کشور برای نجات کشتی‌سازی خود علاوه بر فروش ۸ کشتی به ایران، قراردادی با ایدرو امضا کرده است. درباره جزییات این قرارداد و نیز روش کره برای نجات شرکت‌های کشتی‌سازی این کشور از ورشکستگی توضیح دهید؟
کره اجازه نداده است شرکت‌های کشتی‌سازی این کشور منحل شود. صاحبان سرمایه اختیار آنها را به‌دست گرفته‌اند. روش آنها این بوده است که ابتدا تجمیع بدهی کرده‌اند و بانکی که بدهی‌های شرکت را تقبل کرد، خود اداره شرکت‌ها را نیز به‌دست گرفت. علاوه بر ۸ کشتی کره‌ای که ایران از کره خریده است، ایدرو نیز قراردادی برای توسعه صنعت کشتی‌سازی ایران در حوزه شناورهای بزرگ با این کشور امضا کرده است. ایران در حوزه شناورهای کوچک در طراحی و ساخت به بلوغ رسیده است و در حوزه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مشکلی ندارد. با این حال، در شناورهای متوسط و بزرگ تا به حال تجربه‌های موفقی نداشته‌ایم و کارفرمایان از اجرای این پروژه‌ها رضایت‌مندی نداشته‌اند.