مسئولیت‌پذیری؛ از اقتصادی تا بشردوستانه
مسئولیت اجتماعی چارچوبی است که سازمان‌ها، نهادها و افراد بر مبنای آنها در رابطه با مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیست‌محیطی و در کل تمامی جنبه‌های زیست انسانی، واکنش نشان می‌دهند و آغازگر فعالیت‌هایی است که درنهایت به سود جامعه خواهد بود.
مسئولیت اجتماعی چارچوبی است که سازمان‌ها، نهادها و افراد بر مبنای آنها در رابطه با مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیست‌محیطی و در کل تمامی جنبه‌های زیست انسانی، واکنش نشان می‌دهند و آغازگر فعالیت‌هایی است که درنهایت به سود جامعه خواهد بود. هسته اصلی مسئولیت اجتماعی ایجاد تعادل بین اقتصاد و اکوسیستم است.
مسئولیت اجتماعی زمانی که وارد حیطه شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌شود، ابعاد جدی‌تری به خود می‌گیرد؛ ازاین‌رو انتظارات برای مسئولیت‌پذیری اجتماعی از سوی شرکت‌ها بیشتر می‌شود، چراکه یک سازمان، نهاد یا شرکت، بیشتر در کانون توجهات قرار دارد، منابع و زیرساخت‌های بیشتری در اختیار آنهاست و درنهایت می‌توانند مشوق و زمینه‌ساز بسیاری از فعالیت‌ها در زمینه مسئولیت اجتماعی باشند.
در کل مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها زیرمجموعه «اخلاق کسب‌وکار» قرار می‌گیرد و مجموعه‌ای از تعهدات و وظایفی است که شرکت در قبال جامعه‌ای که در آن فعال است، بر عهده دارد. این مسئولیت در تمام سطوح سازمان و شرکا و افرادی که از بیرون با سازمان همکاری می‌کنند، تعریف می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، این موضوع تنها برای رفع مسئولیت و ارائه چهره‌ای خوب از شرکت نیست، بلکه در بطن خود باید ثمربخش باشد.
در راستای اهمیتی که مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها برای جامعه پیرامونی آنها دارد، صمت با بابک احمدی، رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) درباره فعالیت‌های این سازمان در حوزه مسئولیت اجتماعی و اهمیت این اقدامات به گفت‌وگو نشسته که در ادامه می‌خوانید.
سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) براساس اهداف کلانی که دنبال می‌کند، در زمینه مسئولیت اجتماعی چه وظیفه و رسالتی برعهده دارد؟
ایدرو در راستای ماموریت‌های خود با ایجاد و تکمیل واحدهای صنعتی (با اولویت مناطق کمتربرخوردار)، محرومیت‌زدایی و کمک به اشتغالزایی و ارتقای رفاه اجتماعی در مناطق گوناگون کشور و نیز توجه جدی به مسائل زیست‌محیطی، ایمنی، بهداشت و سلامت در شرکت‌ها و پروژه‌های تحت نظارت، در حوزه مسئولیت اجتماعی ایفای نقش می‌کند. علاوه بر این، براساس خط‌مشی کیفیت مصوب ایدرو، این سازمان متعهد و کوشا در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی و حفظ محیط‌زیست بر مبنای اخلاق حرفه‌ای است.
ایدرو در دو سال اخیر (دولت سیزدهم) چه اقداماتی در راستای اجرای مسئولیت‌های اجتماعی خود انجام داده و در این مسیر با چه چالش‌هایی مواجه بوده است؟
ایدرو بر ایفای مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌های تحت پوشش خود در شهرها و روستاهای محل استقرار، راهبری و نظارت دارد. به‌عنوان نمونه در این راستا در ۳ شرکت زیرمجموعه این سازمان یعنی شرکت مجتمع صنعتی اسفراین، شرکت لوله‌گستر اسفراین و شرکت گسترش صنایع بلوچ اقداماتی را در این بخش انجام داده که قابل‌توجه است. از جمله اقدامات ایدرو در شرکت مجتمع صنعتی اسفراین در حوزه فرهنگی و ورزشی شامل حمایت مالی از زندانیان، دانش‌آموزان نخبه و رفع برخی از نیازهای آموزش‌وپرورش شهرستان اسفراین، حمایت از ورزش قهرمانی در سطح شهرستان اسفراین، تجلیل از خانواده معزز شهدا و ایثارگران، کمک به برگزاری مراسم مذهبی و ملی در سطح شهرستان اسفراین، تحت‌پوشش قراردادن کودکان بی‌سرپرست توسط همکاران شرکت، تامین لجستیک برای مناسبت‌ها و مراسم فرهنگی، ورزشی و مذهبی در سطح شهرستان اسفراین و در حوزه محیط‌زیست کمک به کاشت نهال در روز درختکاری، تصفیه فاضلاب و مدیریت پسماند، تامین بخشی از آب موردنیاز کشاورزان و همچنین حیات وحش شهرستان اسفراین بوده است. در حوزه اشتغال نیز حفظ سطح اشتغال و افزایش آن با راه‌اندازی خط ریخته‌گری پیوسته و استفاده بهینه از ظرفیت‌های تولیدی شرکت، اثرگذاری بر توسعه اشتغال غیرمستقیم در شهرستان اسفراین و آموزش تراشکاری و ماشین‌کاری با دستگاه CNC به افراد جویای کار با شهریه مناسب نیز در راستای مسئولیت اجتماعی ایدرو برای این مجموعه انجام شده است. علاوه بر این در حوزه فعالیت‌های عمرانی، اختصاص ماشین‌آلات و تجهیزات شرکت به‌طور موردی به طرح‌های عمرانی شهرستان اسفراین از دیگر مواردی بوده که در این راستا انجام شده است. در شرکت لوله‌گستر اسفراین نیز در حوزه فرهنگی و ورزشی فعالیت‌هایی مانند حمایت فنی و مالی از مسابقات ورزشی در سطح شهرستان اسفراین، حمایت مالی از زندانیان، تامین لجستیک برای مناسبت‌ها و مراسم فرهنگی، ورزشی و مذهبی در سطح شهرستان اسفراین، حمایت فنی و مالی برای بازسازی مسجد، حمایت غیرنقدی از همایش‌ها و برنامه‌های اجرایی در سطح شهرستان اسفراین در راستای انجام مسئولیت‌های اجتماعی انجام دادیم. در حوزه اشتغال در این مجموعه مواردی مانند حفظ سطح اشتغال و افزایش آن متناسب با اخذ قراردادهای جدید و افزایش تولید، اثرگذاری بر توسعه اشتغال غیرمستقیم در شهرستان اسفراین را اجرا کردیم. در حوزه فعالیت‌های عمرانی هم می‌توان به تامین لوله سنگین موردنیاز احداث پل جاده روستایی، رزوه‌زنی لوله‌های چاه آب شرب روستایی، ارائه خدمات فنی به مردم روستاهای کم‌برخوردار در قالب تیم‌های طرح بسیج جهادی (۵ روستا) و بازسازی و مناسب‌سازی محل سکونت معلولین تحت‌پوشش بهزیستی شهرستان اسفراین اشاره کرد.ایدرو همچنین در راستای انجام مسئولیت‌های اجتماعی شرکتی که برعهده دارد در شرکت گسترش صنایع بلوچ در حوزه فرهنگی و ورزشی اقدام به انجام فعالیت‌های از جمله در اختیار قراردادن محیط آموزشی واقع در شهرک فاز ۱ شرکت، به‌طور موقت، جهت تاسیس دبستان، با توجه به دوری محل تحصیل فرزندان کارکنان بازنشسته ساکن در شهرک مذکور و برپایی و مشارکت در مناسبت‌های ملی و مذهبی در سطح شهرستان ایرانشهر کرده و در حوزه اشتغال، حفظ سطح اشتغال و افزایش آن از طریق راه‌اندازی خط تولید نخ از ضایعات الیاف و اثرگذاری بر توسعه اشتغال غیرمستقیم در شهرستان ایرانشهر را مدنظر قرار داده است. حوزه فعالیت‌های عمرانی نیز ترمیم و نوسازی منازل سازمانی فرسوده در محدوده مهمانسرای شرکت و تحویل به کارکنان و کارگران مجموعه از اقداماتی بوده که ایدرو در این مجموعه و در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود انجام داده است. البته این موارد تنها نمونه‌ای از مناطق و فعالیت‌های ایدرو است و این سازمان به‌واسطه دامنه گسترده فعالیت‌هایی که دارد در بیشتر نقاط کشور، اقدامات قابل‌توجه و چشمگیری انجام داده تا بتواند نقش خود را به‌خوبی ایفا کند.
این سازمان چه اقداماتی را در راستای این وظیفه در دست اقدام دارد و به‌عنوان برنامه‌های آتی تعریف کرده است؟
بهبود فعالیت شرکت‌ها در حوزه مسئولیت اجتماعی شامل مسئولیت‌پذیری در بخش‌های اقتصادی (توسعه پایدار اقتصادی و صنعتی)، قانونی (رعایت قوانین و مقررات)، – اخلاقی (رعایت اخلاق کسب‌وکار) و بشردوستانه است.
در راستای استقرار و تثبیت مسئولیت اجتماعی چه پیشنهاداتی دارید؟
تجمیع قوانین مربوطه و تعیین متولی و مرجع نظارت به‌منظور رفع خلأهای قانونی (شفافیت مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و الزام آنها به پاسخگویی)؛ تقویت ضمانت‌های اجرایی قوانین مرتبط و تشویق برای حرکت داوطلبانه در حوزه مسئولیت اجتماعی شرکتی (مشوق‌های مالیاتی و…) و تهیه آمایش سرزمین برای فعالیت‌های مجاز توسعه‌ای در حوزه مسئولیت اجتماعی از جمله پیشنهاداتی است که در این بخش می‌تواند کمک‌کننده باشد.
ارزیابی شما از عملکرد سازمان‌های توسعه‌ای در اجرای مسئولیت اجتماعی چیست؟
طرح ادبیات مسئولیت اجتماعی در مفهوم توسعه پایدار و نیز پیاده‌سازی فرآیندهای مدیریتی (سیستم‌های مدیریت کیفیت، تعالی سازمانی، زیست‌محیطی) در راستای توجه به این مفهوم، باعث شده سرآمدی مسئولیت اجتماعی با شدت‌یافتن فضای رقابتی در صنعت، در دست شکل‌گیری باشد. بدیهی است این مهم، سازمان‌های توسعه‌ای را نیز به سمت بهره‌وری بیشتر سوق خواهد داد. تعامل یک سازمان توسعه‌ای صنعتی با شرکای خارجی و رقابت در فضای تجارت جهانی، یکی از دلایل عمده حرکت صنعت به سمت مفهوم امروزی و مدرن مسئولیت اجتماعی است. لازم است سازمان‌های توسعه‌ای اصول اخلاقی مشخص و مدون‌شده‌ای برای خود داشته باشند تا بتوانند در ایفای ماموریت‌های محوله به‌درستی فعالیت کنند. همچنین سازمانی مانند ایدرو می‌تواند از طریق آموزش و تربیت نیروی انسانی و مدیران کارآمد، به ترویج مسئولیت‌پذیری اجتماعی بپردازد. البته ایدرو در هدایت شرکت‌های تحت‌پوشش خود به سمت الگوهای نوین مدیریتی، این موضوع را همواره مدنظر داشته است.