بخش صنعت، معدن و تجارت سال ۹۶ را چگونه سپری کرد؟ تغییر دولت و روی کارآمدن دولت دوازدهم موجب شد تا مهمترین اتفاق بخش صنعت، معدن و تجارت در سال ۹۶ به تغییر کرسی در این وزارتخانه اختصاص یابد؛ بهطوریکه محمد شریعتمداری با جلب نظر بهارستاننشینها اواخر مردادماه توانست پست وزارت را از محمدرضا نعمتزاده تحویل بگیرد. شریعتمداری «ارتقای بهرهوری در بخش صنعت، معدن و تجارت، افزایش رقابتپذیری صنعتی کشور و پیوستن به زنجیره ارزش جهانی صادرات محور، افزایش سهم ارزش افزوده صنعتی از تولید ناخالص داخلی در راستای صنعتی کردن کشور، افزایش سهم ارزش افزوده صنعتی کشور در ارزش افزوده صنعتی جهان، افزایش سهم صادرات صنعتی کشور در صادرات صنعتی جهان، افزایش سهم و نقش بخش خصوصی در فعالیتهای بخش صنعت، معدن و تجارت، افزایش سهم تولیدات با فناوری متوسط و بالا در ارزش افزوده و صادرات صنعتی کشور، توسعه اشتغال پایدار در بخش صنعت، معدن و تجارت، افزایش جذب سرمایهگذاری خارجی، افزایش کارآیی نظام توزیع کالا و خدمات، ارتقای سهم معدن و فعالیتهای معدنی در اقتصاد و الحاق به سازمان تجارت جهانی» را بهعنوان اهم برنامههای خود اعلام کرد. اهدافی که اجرایی کردن آنها نیازمند زمان و فراهمکردن زیرساختها در بخشهای مختلف است.
طرح تفکیک
طرح تفکیک وزارت صنعت، معدن و تجارت و تشکیل دو وزارتخانه «صنعت و معدن» و «توسعه صادرات و بازرگانی» یکی از رویدادهایی است که طی سال اخیر مطرح شد؛ برنامه تفکیک این وزارتخانه اواخر فعالیت دولت یازدهم در قالب لایحهای به مجلس ارسال شد، اما نتوانست رای موافق کمیسیونهای تخصصی مجلس را جلب کند، طرحی که با آغاز بهکار دولت دوازدهم مجدد (برای بررسی در دستور کار قرار گرفت. در ابتدای امر دولت لایحه تفکیک «وزارت صنعت، معدن و تجارت»، «وزارت راه و شهرسازی» و «وزارت ورزش و جوانان» را با قید دوفوریت به مجلس ارائه کرد، اما نمایندگان مجلس تنها با یک فوریت آن موافقت کردند. حال طرح موضوع تفکیک وزارت صنعت، معدن و تجارت در روزهای پایانی سال مجددا سر زبانها افتاده که بسیاری از فعالان صنعتی و بعضا تجاری کشور از این اقدام بهعنوان گامی به عقب یاد میکنند و معتقدند تفکیک این وزارتخانه مانع جدیدی برای صادراتمحور کردن صنعت کشور محسوب میشود.
اجرای طرح رونق ۹۶
اجرای فاز دوم طرح رونق تولید که استارت فاز اول آن در سال ۹۵ زده شد را میتوان از دیگر رویدادهای سال ۹۶ نامید. براساس طرح رونق پرداخت ۳۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات در راستای تامین سرمایه در گردش موردنیاز برای ۱۰ هزار بنگاه اقتصادی، تامین منابع مالی موردنیاز ۶ هزار طرح نیمهتمام با پیشرفت فیزیکی حداقل ۶۰ درصد و تامین مالی موردنیاز برای بازسازی و نوسازی ۵ هزار واحد اقتصادی در دستور کار قرار گرفت. استارت این طرح ابتدای تیرماه سالجاری زده شد و متولیان بخش صنعت وعده دادهاند تا پایان خردادماه سال ۹۷، پرونده طرح رونق سال ۹۶ بسته شود.
رشد بخش صنعت
رشد ارزش افزوده بخش صنعت در نیمه نخست سالجاری از دیگر اتفاقات ثبت شده در سال ۹۶ است. براساس آمار اعلامشده ارزش افزوده بخش صنعت در نیمه نخست سالجاری رشدی معدل ۵/ ۴ درصد را ثبت کرده، این در حالی است که این رقم در مدت مشابه سال قبل منفی گزارش شده است. با توجه به رشد ارزشافزوده بخش صنعت در نیمه نخست سالجاری، پیشبینی متولیان بخش صنعت از رسیدن به رشد ۵/ ۵ درصدی ارزش افزوده بخش صنعت تا پایان سالجاری حکایت دارد.
سرمایهگذاری خارجی
اما تصویب ۷/ ۲ میلیارد سرمایه خارجی برای ۵۸ پروژه را میتوان یکی دیگر از رخدادهای مهم در بخش صنعت و معدنسالجاری دانست. براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در مدت زمان مورد بررسی کشورهای امارات متحده عربی، جمهوری آذربایجان، عراق و کرهجنوبی پیشتازان سرمایهگذاری در ایران بودهاند.
استارت پروژه ضدقاچاق
چگونگی کنترل «واردات از مناطق آزاد و واردات بهصورت کولهبری و تهلنجی» در راستای پروژه ضدقاچاق را میتوان یکی از راهکارهای پیشبینی شده در سالجاری برای حمایت از تولید داخل دانست. این طرح در غالب ۸ برنامه حمایتی تدوین شد.
رونمایی از نسخه دوم سند راهبردی
از دیگر اقدامات صورتگرفته در سال ۹۶ میتوان به رونمایی از نسخه دوم سند راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت اشاره کرد. این نسخه با معرفی ۱۱ پیشران صنعتی منتشر شد. براساس گزارش منتشرشده «مواد و محصولات شیمیایی»، «محصولات کانی غیرفلزی»، «وسایل نقلیه زمینی، ریلی و دریایی»، «معدن و استخراج معدنی»، «فلزات اساسی»، «صنایع پیشرفته»، «محصولات لاستیکی و پلاستیکی»، «ماشینآلات و تجهیزات صنعتی و تولیدی» و «نساجی و پوشاک» صنایع منتخبی هستند که وزارت صنعت، معدن و تجارت ضمن بررسی وضعیت موجود، چشمانداز تولید در محصولات منتخب هر صنعت را نیز تا افق ۱۴۰۴ اعلام کرده است.
سفر اروپاییها برای بخش معدن
اما مذاکره با ۱۲ کشور اروپایی برای همکاری در بخشهای مالی، فنی و مهندسی، تکنولوژی، خدمات حوزه بخش معدن و صنایع معدنی ایران را میتوان رخداد مهم معدنی در روزهای پایانی سالجاری دانست. کشورهای اسپانیا، فرانسه، بریتانیا، ایتالیا، رومانی، جمهوری چک، بلغارستان، هلند، اسلواکی، بلاروس، کرواسی و پرتغال فرصتهای همکاری در بخشهای مالی، فنی و مهندسی، تکنولوژی، خدمات حوزه بخش معدن و صنایع معدنی ایران را بررسی کردند.