مشارکت ۴۹درصدی ایدرو با تولیدکنندگان بخش خصوصی
نرخ رشد بازار تجهیزات پزشکی بین سال‌های ۹۳ تا ۱۴۰۰ حدود ۵/۲درصد بوده که بیانگر اهمیت این بخش است.
درواقع بازار دارویی در سال ۱۴۰۰ حدود یک‌هزار و ۱۲۱میلیارد دلار خواهد بود. اکنون تجهیزات پزشکی بیش از ۵۳۰میلیارد دلار گردش مالی را دارند. علاوه‌بر این، بیش از ۲۷هزار شرکت تولیدی تجهیزات پزشکی در کل دنیا فعال هستند که اشتغال گسترده‌ای از افراد متخصص را به وجود آورده‌اند. در این میان ۱۰ شرکت بزرگ تجهیزات پزشکی در دنیا ۳۷ درصد بازار دنیا را در دست گرفته‌اند ازاین‌رو نیاز است برای این بخش اقتصادی اقدامات موثرتری در داخل کشور لحاظ شود.
مشارکت ۴۹درصدی ایدرو با تولیدکنندگان بخش خصوصی
صنایع پیشرفته با توجه به ارزش‌افزوده بالا نسبت به سایر صنایع همچنین کسب درصد قابل‌توجهی از بازار مصرف به علت کارآیی بهتر، جایگاه ویژه‌ای را در جهان پیداکرده‌اند از این‌رو، کشورهای مختلف برای کسب سهمی هرچند کوچک از تجارت جهانی صنایع پیشرفته تلاش روزافزونی را به کار گرفته‌اند.
با توجه به اهمیت صنایع پیشرفته ازجمله تجهیزات پزشکی در صنعت جهانی، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران از سال ۱۳۸۱ با تدوین برنامه راهبردی توسعه صنایع پیشرفته و ایجاد ساختارهای تخصصی، گامی اساسی در توسعه این صنایع برداشته است.
در این حوزه، فرآیند کامل تحقق محصول در حوزه‌های مبتنی‌بر فناوری‌های پیشرفته، از مرحله شکل‌گیری ایده تا تجاری‌سازی محصول از طریق ایجاد این کسب‌وکارهای توجیح پذیر و در قالب دو حوزه اصلی و استراتژیک توسعه دانش فنی و تجاری‌سازی و توسعه سرمایه‌گذاری اجراشده است. در استراتژی توسعه دانش فنی، ایجاد و توسعه طرح‌ها و ایده‌های قابل سرمایه‌گذاری از طریق انتخاب موضوع مناسب، تامین منابع مالی و نظارت بر اجرای پروژه‌های پژوهشی به‌منظور تدوین دانش فنی و فناوری‌های مربوط موردتوجه قرارگرفته است. فعالیت‌های این بخش در قالب ۴ برنامه اصلی ازجمله توسعه هماهنگ کارآفرینی، گسترش نوآوری، برنامه توسعه مراکز کسب‌وکار کوچک (SBDC) و تحقیق و توسعه ( R&D ) از ابتدای سال ۱۳۸۲ آغاز شد و براساس برنامه تدوین‌شده اقدامات اجرایی در جهت توسعه صنایع پیشرفته ازجمله صنعت تجهیزات پزشکی شکل گرفت.
اعلام آمادگی آلمان برای سرمایه‌گذاری
محمدرضا فیروزمنش، مدیر توسعه صنایع نوین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران(ایدرو) ضمن تایید این مطالب در پاسخ به این پرسش که مرکز توسعه صنایع نوین تاکنون در حوزه تجهیزات پزشکی چه فعالیت‌هایی داشته است، به گسترش صنعت گفت: ازجمله فعالیت‌های انجام‌شده در این مرکز می‌توان به تدوین دانش فنی و نمونه‌سازی محصولات مختلف ازجمله ساخت نمونه نیمه‌صنعتی کیت تشخیص قند خون (اندازه‌گیری قند خون)، طراحی و ساخت نیمه‌صنعتی دستگاه HIFU به‌منظور جراحی‌های عمومی همچنین، ساخت نمونه نیمه‌صنعتی تزریق‌کننده فاقد سوزن، طراحی و ساخت نمونه نیمه‌صنعتی سوزن بیوپسی نیمه‌اتوماتیک، طراحی و ساخت نمونه نیمه‌صنعتی رترکتور جراحی، طراحی و ساخت نمونه دستگاه A-scan برای بیومتری چشم و… اشاره کرد. وی افزود: اهداف حوزه صنایع پیشرفته (تجهیزات پزشکی) با رویکرد سرمایه‌گذاری، شامل شناسایی ایده‌ها و طرح‌های توجیه‌پذیر، ایجاد و توسعه کسب‌وکارهای جدید است تا برای حضور در بازارهای داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی از طریق مشارکت با بخش خصوصی، برقراری مشارکت‌های بین‌المللی(JV)، جذب، انتقال و تجاری‌سازی فناوری و ایجاد خوشه‌های فناوری خود را آماده کنیم. فیروزمنش به فعالیت‌های انجام شده در حوزه سرمایه‌گذاری با مشارکت بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: پروژه‌های مختلفی با مشارکت بخش خصوصی اجراشده است که شامل طرح سرمایه‌گذاری ساخت و تولید دستگاه همودیالیز می‌شود که نمونه آن ساخته و در بیمارستان امام خمینی نصب شده و در حال استفاده است. از دیگر پروژه‌ها می‌توان به طرح سرمایه‌گذاری تولید انواع بیوایمپلنت‌های استخوانی، قلبی- عروقی و تاندون- لیگامان اشاره کرد که در همه اجزای طرح تولید انواع بیوایمپلنت‌ها، استفاده از پیشرفته‌ترین تجهیزات و امکانات به‌منظور رعایت استانداردهای بین‌المللی در تولید ۳ نوع محصول مهندسی نسج برای تامین نیاز طیف وسیعی از بیماران نیازمند کشور موردتوجه قرارگرفته است. وی افزود: این طرح با بهره‌مندی از فناوری پیشرفته و نیروهای متخصص ایرانی به نتیجه رسیده است که تا پیش از این به شکل انحصاری دراختیار چند شرکت امریکایی بوده که با توانمندی، تخصص و همت پژوهشگران ایرانی این فناوری در کشور بومی‌شده است. این طرح پس از بهره‌برداری به بخش خصوصی واگذارشده است.
فیروزمنش به برنامه‌های مرکز توسعه صنایع نوین ایدرو در آینده اشاره کرد و افزود: پس از برجام، با توجه به تمایل صاحبان فناوری و شرکت‌های تولیدکننده خارجی برای همکاری با ایران، شرکت‌های داخلی که قبل از این واردکننده محصولات پزشکی بوده‌اند با مذاکراتی که با شرکت‌های خارجی در حوزه شده، قصد تولید تجهیزات پزشکی را در داخل کشور دارند.
مدیر توسعه صنایع نوین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران(ایدرو) با بیان اینکه برخی از کشورهای خارجی ازجمله آلمان برای سرمایه‌گذاری در ایران و همکاری با تولیدکنندگان داخلی اعلام آمادگی کرده‌اند، گفت: تحقق این برنامه‌ها موجب کاهش هزینه‌های تولید، توسعه و رونق صادرات می‌شود. حوزه صنایع نوین ایدرو نیز براساس ماموریت‌های محول و مقررات حاکم، آمادگی دارد حداکثر تا سقف ۴۹درصد در اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری مبتنی‌بر صنایع و فناوری‌های پیشرفته ازجمله تجهیزات پزشکی با بخش خصوصی مشارکت کند. بر این اساس، موضوعات و طرح‌های پیشنهادی مبتنی‌بر دانش فنی تدوین و اثبات‌شده داخلی (با دریافت مجوزهای مربوط) یا خارجی (انتقال فناوری) در چارچوب مکانیزم‌های تعریف‌شده در حوزه سرمایه‌گذاری قابلیت بررسی و پیگیری خواهند داشت. فیروزمنش به زیرساخت‌های لازم برای توسعه تجهیزات پزشکی اشاره کرد و گفت: تجهیزات پزشکی ازجمله صنایعی است که با پیشرفت علوم پزشکی بیش‌ازپیش موردتوجه کشورها قرارگرفته است. در ایران نیز مانند بسیاری از کشورها این صنعت با در نظر گرفتن رابطه تنگاتنگ این تجهیزات با سلامت جامعه مورد اهمیت ویژه قرارگرفته است. ارتقای تولید داخلی در تمامی صنایع به‌ویژه این صنعت مزیت‌های فراوانی از قبیل اشتغال‌افزایی، توسعه صادرات، رشد اقتصادی، رفاه عمومی و… را به همراه دارد که به نفع مردم و اقتصاد مملکت است. به گفته فیروزمنش، داروسازی و تجهیزات پزشکی، صنایع سودآوری هستند که می‌توانند جایگزین نفت، گاز و پتروشیمی شوند. متاسفانه باوجود بسترها و زیرساخت‌های مناسب علمی، پژوهشی و تولیدی در کشور هنوز نتوانسته‌ایم جایگاه مناسب خود را در بازارهای بین‌المللی پیدا کنیم ازاین‌رو، مهم‌ترین راه‌حل، حمایت از تولید داخلی و نشان‌سازی تجاری است که مناطق آزاد مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک با تولیدکنندگان خارجی است و باید از این ظرفیت‌ها به نحو مطلوب استفاده کرد. نهادینه شدن فرهنگ حمایت از تولید داخل و جهت‌دهی به بخش دولتی برای خرید از محصولات ساخت ایران در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیز می‌تواند از اقدامات موثر در راستای تقویت زیرساخت فرهنگی باشد چراکه خریداران این محصولات اغلب اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها، متخصصان و پزشکان بیمارستانی هستند و تخصص لازم در زمینه عملکرد و پیچیدگی تجهیزات را دارند. افزایش اشتغال، بالا بردن حجم فروش، توجه به توان صادرات و توان مالی برای سرمایه‌گذاری داخلی در توسعه فعالیت‌های شرکت‌های داخلی نیز به حمایت جدی مسئولان و متولیان این صنعت نیاز دارد. مدیر توسعه صنایع نوین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران(ایدرو) معتقد است: سهم هزینه‌های تحقیق و توسعه در فرآیند تولید محصولات و توسعه فناوری‌های نوین در حوزه تجهیزات پزشکی نیز قابل‌توجه است، بنابراین برای توسعه این بخش باید فعالان این حوزه موردحمایت جدی قرار گیرند. با توجه به ظرفیت‌های کشور در بخش تجهیزات پزشکی و نیروی انسانی متخصص، الزامات تامین مالی و جذب فناوری‌های روز دنیا از مهم‌ترین عوامل موثر بر جهش تولید و صادرات تجهیزات پزشکی است. به علت زیاد بودن تعداد و تنوع محصولات در زمینه تجهیزات پزشکی در بازار، ظرفیت‌های خالی بسیاری برای سرمایه‌گذاری وجود دارد. با توجه به بازار بزرگی که برای تجهیزات پزشکی فراهم است، سرمایه‌گذاری اصولی در بسیاری از زمینه‌ها توجیه اقتصادی دارد. توانمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه پژوهش‌ها و نوآوری پزشکی نیز رو به افزایش است و موفقیت‌هایی که در این زمینه به‌دست آورده‌اند به سطح جامعه و حتی بازارهای جهانی راه یافته و توانسته‌اند تا حدودی جایگاه خود را پیدا کنند. این شرکت‌ها ظرفیت‌های علمی و تولیدی کشور هستند که شروع خوبی را در مسیر پژوهشی و تولیدی داشته‌اند، اما برای ادامه بقا و رسیدن به اهداف والای خود به حمایت همه‌جانبه در تامین منابع مالی و بازار فروش برای رقابت با واردات نیاز دارند.
تلقیح قوانین قدیمی
محمدنعیم امینی‌فرد، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در حوزه تجهیزات پزشکی با تراکم قانون روبه‌رو هستیم، به گسترش صنعت گفت: به‌تازگی کمیسیون مشترک تدوین قوانین استاندارد تشکیل‌شده است که در آن، نمایندگان کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز حضور داشتند. در این جلسه سعی بر این بود که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به‌عنوان متولی اصلی سلامت با سازمان ملی استاندارد همکاری کند. به گفته امینی‌فرد، در هیچ جای دنیا این‌گونه نیست که تمامی تجهیزات در داخل تولید شود اما انتظار می‌رود در مواردی که مزیت‌های نسبی وجود دارد بتوانیم از این مزیت‌ها برای تولید داخل استفاده کنیم. درحال‌حاضر قسمت عمده تجهیزات پزشکی در داخل تولید می‌شود و در مواردی که مزیت‌های نسبی نداریم این تجهیزات از خارج کشور وارد می‌شود. وی تاکید کرد: از برنامه‌های اصلی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، شناسه‌دار کردن تجهیزات پزشکی مورداستفاده در مراکز بهداشتی و درمانی کل کشور است که شیوه‌نامه اجرای آن به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان غذا و دارو اعلام‌شده است. این موضوع دو مزیت مهم دربردارد؛ یکی اینکه از استاندارد بودن تجهیزات پزشکی با توجه به حساسیتی که دارند، اطمینان حاصل خواهیم کرد و دومین مسئله این است که با شناسایی تجهیزات پزشکی می‌توان مسئله قاچاق را تا حدودی حل کرد. سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از برنامه‌های این کمیسیون برای سال آینده خبر داد و گفت: کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی به‌عنوان سیاست‌گذار اصلی در حوزه بهداشت و درمان کشور دو وظیفه قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری را برعهده دارد ازاین‌رو، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت صنعت، معدن و تجارت باید برنامه‌های خود را به این کمیسیون اعلام کنند و درصورتی‌که خلأ قانونی وجود داشته باشد می‌توان با الزام دولت لایحه جدیدی تدوین کرد اما درحال‌حاضر برنامه مشخصی برای قانون‌گذاری نداریم. امینی‌فرد در پاسخ به این پرسش که کدام قانون حوزه بهداشت و درمان یا تجهیزات پزشکی را در سال ۹۵ موفق می‌دانید، گفت: از بین تمام قوانین مصوب قانون تشکیل سازمان مالی استاندارد جزو قوانین خوبی است که از طریق این قانون موفق شدیم نظارت تخصصی بر حوزه‌های مختلف داشته باشیم. علاوه‌بر این، اکنون به تلقیح قوانین در حوزه پزشکی نیاز داریم چراکه بسیاری از قوانین درحال‌حاضر کارآمدی خود را ازدست داده‌اند.
برای رسیدن به این منظور، این وظیفه به معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری واگذار شد تا تمامی قوانین حوزه سلامت بازنگری شوند چراکه بیش از ۱۰۰سال از عمر بسیاری از قوانین حوزه سلامت آن می‌گذرد و کارآیی لازم را ندارند. درنهایت بعد از شناسایی این قوانین، کمیسیون بهداشت و درمان به رد این قوانین اقدام خواهد کرد.
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره به زیرساخت‌های لازم برای ارتقای تجهیزات پزشکی کشور گفت: ابتدا باید این تجهیزات را به فناوری‌های روز مجهز کنیم خوشبختانه همان‌طور که در برنامه ششم توسعه و قانون بودجه ۹۶ تعیین‌شده، تسهیلات خوبی برای شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه پیش‌بینی‌شده است. علاوه‌بر این، نیاز است مزیت‌های نسبی این حوزه را شناسایی و بازارهای هدف را تقویت کنیم. این در حالی است که اکنون صنایع بزرگ کشور ازجمله پزشکی با بحران بازارهای مصرف روبه‌رو هستند چراکه بسیاری از تجهیزاتی که تولید می‌شود به‌دلیل اینکه بازار هدف آن از قبل تعیین نشده است، نمی‌توانند پایداری خود را در بازار حفظ کنند. به گفته امینی‌فرد، اکنون باید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تمرکز خود را روی بازار هدف قرار دهد و مزیت‌های نسبی که در منطقه وجود دارد را شناسایی کرد تا زمینه مشارکت بخش خصوصی با دریافت استانداردها در این حوزه فراهم شود. این موارد می‌تواند قدم‌هایی در راستای اقتصاد مقاومتی باشد که هم‌راستا با اقتصاد تجهیزات پزشکی نیز خواهد بود.